Τιμές στον μικρό θεό της ειρωνείας

Κορυφαία μορφή της σύγχρονης πολωνικής λογοτεχνίας, ο Zbigniew Herbert (1924-1998) αναγνωρίζεται ως ένας από τους πιο σημαντικούς ποιητές του αιώνα μας. Το έργο του διέπεται από ισχυρές ηθικές και ανθρωπιστικές αξίες. αυτόπτης μάρτυς ο ίδιος της ωμής βίας του Β/ Παγκοσμίου πολέμου, του ολοκληρωτισμού και της αποτυχίας των ιδεολογιών να βελτιώσουν την ανθρώπινη κατάσταση, ο Herbert αντιπαραθέτει την ποίηση στη στυγνή πραγματικότητα της ζωής. Συχνά επιστρατεύει την ειρωνεία και την πειραματική φόρμα, καταστρατηγώντας τους κανόνες της σύνταξης και της στίξης, προκειμένου να ελευθερώσει την ποίησή του από τη ρητορεία και να πραγματευθεί με αμεσότητα κοινωνικά, καλλιτεχνικά και μεταφυσικά ζητήματα. Και ενώ ο στίχος του είναι γυμνός και αντιρομαντικός, ο Herbert καταφεύγει συχνά στη φαντασία, στο χιούμορ και στον πνευματώδη σαρκασμό, για να μετριάσει την αγριότητα του θέματός του. Ο Robert Hass τον περιγράφει ως «είρωνα και μινιμαλιστή συγγραφέα, που θεωρεί ότι καθήκον του ποιητή, σ’ έναν κόσμο γεμάτο ψέματα, είναι να μιλήσει με μετρημένη φωνή για όσα θεωρεί αδιαμφισβήτητες αλήθειες». Ο Seamus Heaney, από την πλευρά του, χαρακτηρίζει τον Herbert «έναν Άτλαντα που κουβαλάει όλο τον κόσμο στους ώμους του, έναν ποιητή κατεξοχήν ηθικό, που ενδιαφέρεται, πάνω απ’ όλα, για την αξιοπρέπεια και την ατομική ευθύνη».

«Η ιστορία για τον Χέρμπερτ δεν είναι απλώς μία, χωρίς νόημα, επανάληψη εγκλημάτων και ψευδαισθήσεων? αν αναζητεί αναλογίες ανάμεσα στο παρελθόν και στο παρόν, είναι για να διατηρήσει κάποιες αποστάσεις από την εποχή του. Ο Χέρμπερτ, ποιητής της ιστορικής ειρωνείας, επιτυγχάνει ένα είδος ευαίσθητης ισορροπίας με το να προσδίδει νόημα στους πολιτισμούς, παρά τη φρίκη τους». Czeslaw Milosz, Ανθολογία μεταπολεμικής πολωνικής ποίησης

«Σ’ έναν δικαιότερο κόσμο, το Νόμπελ Λογοτεχνίας έπρεπε να έχει απονεμηθεί στον Χέρμπερτ». Stephen Dobyns, New York Times

«Η ποίηση του Χέρμπερτ αντανακλά, τηρουμένων των αναλογιών, και τη στάση της Πολωνίας μέσα στο κομμουνιστικό μπλοκ: ανεξάρτητη, ιδιοφυής, επιφυλακτική, ελαφρά περιφρονητική, επώδυνη». Α. Alvarez, Under Pressure

«Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο ποιητής που θαυμάζουν και σέβονται περισσότερο οι Πολωνοί είναι ο Χέρμπερτ. Εκπλήσσει, βέβαια, το γεγονός ότι είναι εξίσου δημοφιλής στην πατρίδα του και στο εξωτερικό». Stanislaw Baranczak, A Fugitive from Utopia