Τα παιδιά του Αχιλλέα: οι Έλληνες στη Μικρά Ασία από την εποχή της Τροίας

Από την εποχή της Τροίας τα ιστορικά χώματα της Μικράς Ασίας ήταν για τους Έλληνες πατρίδα. Είναι ποτισμένα μ’ ένα πλούσιο μείγμα ελληνικού και τουρκικού πολιτισμού, με τις ιστορίες και των δύο να συμπλέκονται αμετάκλητα και να συνδέονται αναπόδραστα. Τα «Παιδιά του Αχιλλέα» διηγούνται την επική και εν τέλει τραγική ιστορία της ελληνικής παρουσίας στην Ανατολία, ξεκινώντας από τον Τρωικό Πόλεμο και φτάνοντας μέχρι το αποκορύφωμά της, το 1923, με την καταστρεπτική ανταλλαγή πληθυσμών που ακολούθησε τη Μικρασιατική Καταστροφή.

Οι κάποτε λαμπρές, τώρα ερειπωμένες, πόλεις που συνωστίζονται σε όλο το μήκος των τουρκικών ακτών του Αιγαίου και της Μεσογείου αποτελούν ενθύμια ενός πολιτισμού που δημιούργησε τον πρώτο ελληνικό διαφωτισμό, γεννώντας τον Όμηρο, τον Ηρόδοτο και τους πρώτους φιλόσοφους της φύσης. Πάνω από τρεις χιλιετίες οι Έλληνες της Ανατολίας, με τα ρεύματα της ιστορίας να τους σαρώνουν, διατήρησαν την ταυτότητα και τον πολιτισμό τους, υπομένοντας συρράξεις που οι ιστορικοί από την εποχή του Ηρόδοτου αντιμετώπισαν ως μια ατέλειωτη σύγκρουση πολιτισμών μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Σήμερα, η μνήμη της ελληνικής διασποράς από τη Μικρά Ασία ζει στη μουσική των ρεμπέτικων, στα μοιρολόγια που είναι γνωστά ως αμανέδες, και στην ποίηση του Σεφέρη, και μέχρι τις μέρες μας οι απόγονοι εκείνων των εκπατρισμένων μιλούν με νοσταλγία για την «καθ’ ημάς Ανατολή» – τη δική μας Ανατολία, τη χαμένη τους πατρίδα.

Αυτή είναι η ιστορία τους, που λέγεται πρώτη φορά, από το ένδοξο ξεκίνημα μέχρι το πικρό τέλος, μια ιστορία που ο αντίλαλός της εξακολουθεί ν’ ακούγεται διά μέσου των αιώνων και των ηπείρων.