Περί μετάδοσης. Επιστήμη, άνθρωπος και κοινωνία στην εποχή της πανδημίας

Δεν φοβάµαι µήπως αρρωστήσω. Τι φοβάµαι λοιπόν; Φοβάµαι όλα τα πράγµατα που µπορεί να αλλάξει γύρω µου η επιδηµία. Μήπως ο πολιτισµός µας αποδειχτεί χάρτινος πύργος. Φοβάµαι τον αποδεκατισµό και την κατάρρευση, αλλά και το αντίθετο: µήπως αυτό το κύµα φόβου δεν αφήσει κανένα ίχνος, µήπως περάσει χωρίς να αλλάξει τίποτα.

Η επιδηµία Covid-19 είναι µια πρωτοφανής υγειονοµική κρίση που φέρνει στην επιφάνεια το πώς είµαστε συνδεδεµένοι µεταξύ µας, ανεξαρτήτως του σε ποιο σηµείο του κόσµου βρισκόµαστε· ενός κόσµου περίπλοκου, στον οποίο µια µόλυνση, ένας ιός, υπερβαίνει έθνη, ταυτότητες και πολιτισµούς. Η επιδηµία υπενθυµίζει στον καθένα µας ότι αποτελεί µέλος µιας µεγάλης κοινότητας και µας αναγκάζει να φανταστούµε ότι σε περιόδους κρίσης αποτελούµε έναν και µοναδικό οργανισµό, ένα ενιαίο σώµα. Αν δεν δείχνουµε αλληλεγγύη, είναι κυρίως λόγω έλλειψης φαντασίας. Η κοινότητά µας σε τέτοιες περιστάσεις δεν είναι η γειτονιά µας, το χωριό µας, η πόλη µας· είναι ολόκληρη η ανθρωπότητα.

Στο σύντοµο αυτό βιβλίο, που γράφτηκε στη Ρώµη τις πρώτες µέρες του Μαρτίου 2020, ο πολυβραβευµένος Ιταλός συγγραφέας χρησιµοποιεί το λογοτεχνικό του ταλέντο και το επιστηµονικό του υπόβαθρο για να αναλύσει µε απλό και συµπονετικό τρόπο την πανδηµία του 2020 και οποιαδήποτε άλλη µας περιµένει στο µέλλον.

«Η κατάσταση υπερβαίνει ταυτότητες και πολιτισµούς» γράφει. «Η επιδηµία καταδεικνύει πώς στον παγκοσµιοποιηµένο κόσµο είµαστε όλοι συνδεδεµένοι, αλληλοεξαρτώµενοι και αδιαχώριστοι ο ένας από τον άλλον».

Τι κάνουµε λάθος; Τι µπορούµε και τι πρέπει να αλλάξουµε; Ποιος από µας ξέρει ποιους παθογόνους παράγοντες απελευθέρωσαν οι πυρκαγιές στα δάση του Αµαζονίου πέρυσι το καλοκαίρι; Ποιος είναι σε θέση να προβλέψει τα επακόλουθα του µαζικούαφανισµού των ζώων που συνέβη πριν από λίγο καιρό στην Αυστραλία; Μικροοργανισµοί που η επιστήµη δεν έχει καν εντοπίσει θα αναζητήσουν σύντοµα καινούριο σπίτι.

Ο Πάολο Τζορντάνο δεν κάνει προφητείες ούτε δίνει µαθήµατα. Κι όµως, µαθαίνουµε πολλά, µερικά από τα οποία ίσως δεν είχαµε αντιµετωπίσει ποτέ: το δίληµµα της καραντίνας, τον κίνδυνο της µοιρολατρίας, την έννοια του χάους, την επίρριψη ευθυνών στη µοιραία κινέζικη αγορά, τον φόβο, τις εύκολες προφητείες, τη θέση µας στο οικοσύστηµα, την ιερότητα της αλήθειας στην επιστήµη και την ακόµα µεγαλύτερη ιερότητα της αµφιβολίας, τις µισές αλήθειες, τις προφανείς πλάνες, όλα όσα ίσως µας κάνουν να πούµε «µετά» ότι δεν πήγε τελείως χαµένος όλος αυτός ο πόνος.

Ο Πάολο Tζορντάνο γεννήθηκε στο Τορίνο το 1982. Σπούδασε Φυσική, είναι διδάκτωρ στη Φυσική των Στοιχειωδών Σωµατιδίων. Το πρώτο του µυθιστόρηµα, Η µοναξιά των πρώτων αριθµών (2008, Εκδ. Ωκεανίδα, µτφρ. Άννα Παπασταύρου) πούλησε ένα εκατοµµύριο αντίτυπα, µεταφράστηκε σε 30 γλώσσες και απέσπασε τα βραβεία Strega και Campiello. Μεγάλη επιτυχία είχαν και τα επόµενα βιβλία του. Ο Πάολο Τζορντάνο συνεργάζεται µε την εφηµερίδα Corriere della sera. To Περί µετάδοσης (Nel contagio) γράφτηκε στη Ρώµη στο διάστηµα από 29 Φεβρουαρίου έως 6 Μαρτίου του 2020, κυκλοφόρησε στην Ιταλία στις 26 Μαρτίου, ενώ µεταφράστηκε ταυτόχρονα σε πάνω από 26 γλώσσες.

Τα συγγραφικά δικαιώµατα θα διατεθούν στις υγειονοµικές µονάδες που αγωνίζονται σε αυτούς τους καιρούς της πανδηµίας.