Ο χρυσός σκαραβαίος

Όποιος αναρωτηθεί γιατί διαβάζεται στην εποχή μας και στον τόπο μας ο Έντγκαρ Αλλαν Πόε, θα δεχθεί ότι αυτό συμβαίνει για τον ίδιο λόγο που διαβάζεται κάθε μεγάλος συγγραφέας. Το έργο του περιέχει συστατικά που αφορούν όλους τους ανθρώπους, καλύπτει ολόκληρο το φάσμα των συναισθημάτων, καθώς και σκέψεις, ζητήματα και ιδέες που απασχολούν πάντοτε τις κοινωνίες. Η παρούσα μετάφραση του «Χρυσού Σκαραβαίου» (1843) έγινε από το οριστικό κείμενο του συγγραφέα, όπως προέκυψε από αντίτυπο με ιδιόχειρες διορθώσεις και προσθήκες που έκαμε λίγους μήνες πριν πεθάνει (1849): Ορισμένες προσθήκες ειδικά το συνδέουν με το Εύρηκα (1848), κείμενο αποκαλυπτικό για το σύνολο του έργου του. Ο «Σκαραβαίος», κατά τον συγγραφέα, ανήκει στην κατηγορία των αφηγημάτων λογικής αναλύσεως και παραπλανήσεως. Γενικώς θεωρείται ανιχνευτικό αφήγημα (detective story). O κεντρικός ήρωας, ο Λεγκράν, έχει πολλές ομοιότητες με τον ντετέκτιβ Ντυπέν των άλλων παρόμοιων αφηγημάτων του Πόε. Η έκδοση συνοδεύεται από σχόλια και εκτενές επίμετρο του μεταφραστή με πληροφορίες και κριτική ανάλυση. Στον ενάμισυ αιώνα που πέρασε από τον θάνατο του μεγάλου Αμερικανού ποιητή, πεζογράφου και κριτικού Έντγκαρ Αλλαν Πόε (1809-1849), εκυκλοφόρησαν εκατοντάδες εκδόσεις του έργου του στις πιο σημαντικές γλώσσες του κόσμου. Κάποτε για το ίδιο έργο έχουν γίνει πολλές μεταφράσεις σε μία και την αυτή γλώσσα. Τα πιο δημοφιλή του ποιήματα και αφηγήματα ουδέποτε έμειναν εκτός εμπορίου. Το «Κοράκι» θεωρείται το πιο δημοφιλές ποίημα που γράφτηκε ποτέ. Τα αφηγήματά του έχουν επηρεάσει αμέτρητους καλλιτέχνες, θεατρικούς συγγραφείς, πεζογράφους, σκηνοθέτες και μουσικούς. Ο Πόε θεωρείται εκείνος που εισηγήθηκε στην λογοτεχνία την αστυνομική ιστορία, την επιστημονική φαντασία και την λογοτεχνία του τρόμου – γενικότερα, το φανταστικό αφήγημα. Σημαντικοί συγγραφείς τον ακολούθησαν: Α. Κόναν Ντόυλ, Βερν, Ντοστογιέφσκι, Ρ. Μπλοχ, Μπόρχες, Λάβκραφτ, Στ. Κινγκ. Επηρέασε τον Μπωντλαίρ και τον Μαλλαρμέ, το συμβολιστικό κίνημα, θεωρείται δε πρόδρομος της «Νέας Κριτικής» (δεκαετία του 1950). Την επίδρασή του στην λογοτεχνία της Δύσεως δέχονται ακόμη και μείζονες ποιητές και θεωρητικοί του μοντερνισμού, όπως ο Έλιοτ, που τον έκριναν αυστηρά ως ποιητή. Πολλοί μουσικοί μελοποίησαν έργα του, μεταξύ αυτών ο Ραχμάνινοφ και ο Ντεμπυσσύ. Στην Ελλάδα αφήγημά του μετέφρασε για πρώτη φορά ο Ροΐδης το 1877 (από την γαλλική μετάφραση του Μπωντλαίρ), όπως και άλλα αφηγήματά του, μεταξύ των οποίων και τον «Χρυσό Σκαραβαίο». Στην δεκαετία του 1950 ο Κοσμάς Πολίτης έκαμε τις περισσότερες και καλύτερες μεταφράσεις αφηγημάτων του από το αγγλικό πρωτότυπο. Ο μεταφραστής έχει δημοσιεύσει εννέα ποιητικά βιβλία, προσφάτως την συλλογή «Δυστυχία στα Δάκτυλα» και την συγκεντρωτική έκδοση «Πατριδογνωσία 1968-1998» , επίσης δε μελέτες και δοκίμια για πρόσωπα και θέματα της λογοτεχνίας, του Ελληνισμού και του πνευματικού πολιτισμού (κυριότερο το βιβλίο «Το Πνεύμα της Αντίστασης» , 1993). Έχει επιμεληθεί μια δίτομη συλλογή έργων του Πόε (1991), καθώς και τη συλλογή δοκιμίων του Τ.Σ. Έλιοτ «Δεν είναι η ποίηση που προέχει» (Εκδόσεις Πατάκη, 2003).