Εικόνες για την Όπερα. Αφίσες για την Εθνική Λυρική Σκηνή 2007-2020 / Pictures for the Opera. Posters for the Greek National Opera [δίγλωσση έκδοση (ελληνικά – αγγλικά)]

“Τον Απρίλιο του 2006 η Λυρική Σκηνή, μέσω του Νίκου Δοντά, μου ζήτησε προτάσεις σχεδιασμού για τις αφίσες των παραστάσεων της σεζόν 2006-2007. Του πρότεινα μια σειρά εικονογραφήσεων των 12 παραστάσεων, με στόχο να ξεχωρίζουν από ό,τι βλέπαμε εκείνη την εποχή, να μεταφέρουν το μήνυμα ότι η Λυρική Σκηνή είναι σύγχρονη έως και πειραματική. Ταυτόχρονα ο στόχος μου, που παρέμεινε σταθερός σε όλη τη διάρκεια της δεκάχρονης συνεργασίας μας, ήταν να εκφράσω στην επιφάνεια της αφίσας, με τον πιο απλό και ξεκάθαρο τρόπο, το κεντρικό θέμα, το ουσιαστικό στοιχείο του κάθε έργου. Λίγο πριν, είχαμε ολοκληρώσει στο γραφείο μια πειραματική δουλειά που βασιζόταν στα πρόσωπα (πορτρέτα) των άμεσων συνεργατών μου. Αυτή την ιδέα μετέφερα στον πρώτο κύκλο, δίνοντας το πορτρέτο του κεντρικού προσώπου του κάθε έργου. Από χρόνο σε χρόνο ξεδιπλώθηκαν οι εικόνες, με μια νέα κεντρική ιδέα για κάθε περίοδο και ταυτόχρονα με την προσπάθεια η ταυτότητα της Λυρικής Σκηνής να είναι άμεσα αντιληπτή, ξεκάθαρη και μοναδική. Η μεταφορά της Λυρικής στο ΚΠΙΣΝ το 2017 σήμανε και τη γέννηση της εναλλακτικής σκηνής, της οποίας την εικαστική ταυτότητα ανέλαβε εξ ολοκλήρου έκτοτε και έως και τη σεζόν 2019-2020, όπως φάνηκε στην πορεία, ο γιος μου Μενέλαος, καθώς οι δικές του προτάσεις επιλέγονταν σταθερά έναντι των δικών μου κάθε χρόνο. Η δουλειά μας απαιτεί να είσαι πάντα νέος, που σημαίνει κυρίως να βλέπεις και να αναγνωρίζεις στους νέους αυτό που μόνο εκείνοι μπορούν να φέρουν”.  Γιάννης Κουρούδης

“Ως καλλιτεχνικός διευθυντής της Εθνικής Λυρικής Σκηνής είχα τη χαρά να συνεργαστώ με τον Γιάννη Κουρούδη, έναν από τους πλέον επιτυχημένους Έλληνες γραφίστες. Γνώριζα τη δουλειά του, καθώς χάρη σε αυτήν ο οργανισμός είχε αποκτήσει συγκεκριμένο προφίλ και ταυτότητα ήδη από τα χρόνια του θεάτρου «Ολύμπια».
Το νέο ξεκίνημα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος σήμανε τη λειτουργία σε δύο σκηνές, την Κεντρική και την Εναλλακτική, αλλά ταυτόχρονα και τη δυναμική προβολή του οργανισμού πέρα από τα σύνορα της Ελλάδας. Για τη νέα αυτή αφετηρία και στο πλαίσιο της άψογης συνεργασίας μας, ο Γιάννης και ο Μενέλαος Κουρούδης πρότειναν λύσεις ακόμα πιο τολμηρές, πάντα με βάση το προσωπικό τους ύφος. Σχέδια που ξεχώριζαν για τη δύναμη και τη λιτότητά τους. Προτάσεις που απέσπασαν ελληνικά και διεθνή βραβεία και χάρισαν στην Εθνική Λυρική Σκηνή ακόμα σαφέστερο σύγχρονο στίγμα και μεγαλύτερη αναγνωρισιμότητα. Στα δέκα χρόνια της συνεργασίας ο Γιάννης Κουρούδης συνέβαλε με τη δουλειά του στον μετασχηματισμό της Εθνικής Λυρικής Σκηνής από ένα τοπικό θέατρο με περιορισμένο βεληνεκές σε έναν σημαντικό διεθνή οργανισμό, ο οποίος σήμερα συνομιλεί με τις μεγαλύτερες λυρικές σκηνές σε όλο τον κόσμο. Και για τον λόγο αυτό τον ευχαριστούμε πολύ”.  Γιώργος Κουμεντάκης

“Είχα εντυπωσιαστεί από τα «εικονογράμματα», τα σχέδια των αγωνισμάτων για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004. Έβρισκα πρωτότυπη και ιδιοφυή την ιδέα να μην επιλεγεί κάποιο φουτουριστικό σχέδιο υπολογιστή, όπως συνηθιζόταν εκείνη την εποχή, αλλά μια πρόταση που είχε βγει από ανθρώπινο χέρι. Μάλιστα, αναρωτιόμουν αν αυτά τα τόσο εντυπωσιακά σχέδια, με την πλαστικότητα που τα διέκρινε και τις απίστευτα δυναμικές καμπύλες, είχαν πράγματι δημιουργηθεί από ανθρώπινο χέρι ή εάν ήταν προϊόν κάποιου εξελιγμένου προγράμματος υπολογιστή, το οποίο μπορούσε να μιμηθεί με τέτοια επιτυχία μια τόσο προσωπική γραφή. Ακόμα, γνώριζα, όπως και οι περισσότεροι, την επιτυχημένη καμπάνια προώθησης των καλλυντικών προϊόντων του Κορρέ. Τα χρόνια εκείνα, αρχές δεκαετίας του 2000, ήταν πρωτοποριακή για τα ελληνικά δεδομένα, καθώς φανέρωνε έναν δημιουργό ο οποίος έβλεπε πολύ μακρύτερα από την τοπική αγορά, αντιλαμβανόταν τι συμβαίνει διεθνώς και, όπως αποδείχτηκε, είχε καταθέσει μια πρόταση που μπορούσε να σταθεί με αξιώσεις από τις ΗΠΑ ως την Ιαπωνία. Δεν είχα ταυτίσει τις δύο δουλειές, ούτε γνώριζα τον άνθρωπο που βρισκόταν πίσω και από τις δύο.
Το 2006 ανέλαβε την Εθνική Λυρική Σκηνή ως Καλλιτεχνικός Διευθυντής ο Στέφανος Λαζαρίδης, Έλληνας σκηνοθέτης και σκηνογράφος ο οποίος είχε εργαστεί κυρίως στο εξωτερικό, είχε συνεργαστεί με τα μεγαλύτερα θέατρα και φεστιβάλ, είχε τιμηθεί με σημαντικά βραβεία. Μία από τις πρώτες του μέριμνες ήταν να δώσει στον οργανισμό συγκεκριμένο προφίλ. Ήθελε τα έντυπα προγράμματα και οι αφίσες να αντανακλούν τη βαθύτερη ουσία κάθε έργου και το περιεχόμενο της σκηνοθετικής πρότασης της εκάστοτε παραγωγής. Όλα έπρεπε να είναι ένα, ή ακριβέστερα, όλα έπρεπε να αντανακλούν και να φωτίζουν το περιεχόμενο του ενός, που ήταν η παράσταση. Δημιούργησε τον Τομέα Δραματολογίας με αυτό τον στόχο και είχα την τύχη να μου εμπιστευτεί την οργάνωσή του στο πρότυπο ανάλογων τομέων σε θέατρα του εξωτερικού.
Αναζητώντας τον εικαστικό που θα μπορούσε να υλοποιήσει μια τέτοια ιδέα στράφηκα σε αρκετούς, συζητώντας, βλέποντας προτάσεις.
Ο Γιάννης Κουρούδης ενθουσιάστηκε, από την αρχή, με την ιδέα να επιχειρήσει να δώσει εικαστική ταυτότητα –branding– σε έναν πολιτιστικό οργανισμό, σε μία από τις τρεις κρατικές σκηνές, στο μοναδικό λυρικό θέατρο της χώρας. Ήταν κάτι που δεν είχε ξαναγίνει στην Ελλάδα, κάτι που ακόμα και στο εξωτερικό ήταν πρωτόγνωρο. Προϋπέθετε στενή συνεργασία, προκειμένου μια αφηρημένη ιδέα να πάρει οπτική μορφή. Ποιος είναι ο Ναβουχοδονόσορ –ο Ναμπούκκο– στην όπερα του Βέρντι; Τι συμβολίζει; Ποιες πτυχές της όπερας αναδεικνύει η συγκεκριμένη σκηνοθετική πρόταση; Ποια είναι η αίσθηση της μουσικής, το «χρώμα» της;
Έτσι, το 2007 ξεκίνησε μία συνεργασία, την οποία ο Στέφανος Λαζαρίδης δεν πρόλαβε να εμπλουτίσει με τις γνώσεις, την εμπειρία και την ευαισθησία του. Ήταν η πρώτη φορά στη χώρα μας που δόθηκε συνολική ταυτότητα σε πολιτιστικό οργανισμό, σε τέτοιο βαθμό που ακόμα και από μακριά να ξεχωρίζει άμεσα από την αφίσα στη στάση του λεωφορείου ή στο μετρό. Να αναγνωρίζεται όχι μόνο από τους φίλους της όπερας, αλλά από τον καθένα. Δημιουργήθηκαν σχέδια με απολύτως προσωπική γραφή τα οποία ξεχώριζαν από τη θάλασσα των φωτογραφιών που τα περιέβαλλαν. Σχέδια που μετέφεραν το μήνυμα και ταυτόχρονα είχαν τη δική τους εικαστική αισθητική αξία. Η Εθνική Λυρική Σκηνή έγινε αναγνωρίσιμη στον καθένα, είτε ήταν φίλος της όπερας είτε όχι. Όσο οι προτάσεις ανανεώνονταν, τόσο το συγκεκριμένο στίγμα εγγραφόταν στη συνείδηση του κοινού.
Ακολούθησε μια συνεργασία περίπου δέκα ετών, που κάθε χρόνο ακολουθούσε διαφορετικό άξονα, όμως πάντα στην ίδια λογική. Διόλου εύκολη υπόθεση, καθώς συχνά τα δημοφιλή έργα επαναλαμβάνονταν. Έπρεπε να σχεδιαστεί δεύτερη και τρίτη πρόταση για την ίδια παραγωγή του Ριγολέττου, της Μαντάμας Μπαττερφλάι, της Τραβιάτας, χωρίς να χαθεί ούτε το στίγμα, ούτε η φρεσκάδα της ματιάς που θα προσέλκυε το κοινό. Το αποτέλεσμα είναι ένα αισθητικά εντυπωσιακά συνεπές σύνολο εικαστικών προτάσεων που έχει αποσπάσει κορυφαία ελληνικά και διεθνή βραβεία, έχει ήδη εκτεθεί σε μουσεία και το οποίο αποτελεί αντικείμενο μελέτης από φοιτητές σε πανεπιστήμια. Το σχέδιο του Γιάννη Κουρούδη με την απολύτως προσωπική του γραφή ταυτίστηκε με την Εθνική Λυρική Σκηνή και η Εθνική Λυρική Σκηνή ταυτίστηκε με τον Γιάννη Κουρούδη. Μια επιτυχημένη διαδρομή, ένα μέρος της οποίας παρουσιάζεται στις σελίδες του βιβλίου που έχετε στα χέρια σας”.  Νίκος Α. Δοντάς

Περιεχόμενα:
Οι εικόνες και οι ιστορίες πίσω από: 97 Όπερες, 24 Μπαλέτα, 9 Οπερέτες, 6 Φεστιβάλ, 4 Μουσικά Θέατρα, 3 Μιούζικαλ, 3 Συναυλίες, 1 Όπερα – Μπαλέτο, 1 Χορό, 1 Αφιέρωμα.
Με δύο διαφορετικά εξώφυλλα.
Διαφορετικές υπογεγραμμένες αφίσες.